Tasarruflar ve Finansal Okuryazarlık
Hedef: Yatırımcının finansal okuryazarlık düzeyini artırmak.
Sorunlar:
- Finansal okuryazarlık düzeyinin düşük olması.
- Yatırımcı eğitimleri ve finansal okuryazarlık uygulamalarının birbirinden bağımsız projeler olarak yürütülmesi.
- Yatırımcıların finansal okuryazarlık eksikliğinin suistimal edilebilmesi (Örneğin Çiftlik Bank).
- Ülkedeki tasarruf oranlarının yetersizliği (birikimlerin sistem dışı piyasalara yönelmesi, sermaye piyasalarına yönlendirilmemesi).
- Ülkemizin nüfusunun %65’inin 35 yaş altı olması ve gençlere yönelik hazırlanan reklamlarda sürekli tüketimin empoze edilmesi, buna karşılık bütçe, birikim ve yatırım yapmaya yönelik herhangi bir yönlendirmenin olmaması.
- Ekonomik krizlerin yatırımcıyı getirisi düşük risksiz ürünlere yönlendirmesi. Ancak, bu ürünlerin uzun vadede enflasyona karşı yeterince korumadığının farkında olunmaması.
- Sermaye piyasası araçlarının altın ve dövize göre daha kompleks yatırım araçları olarak görülmesi.
- Sermaye piyasalarının sadece belli bir bilgi ve birikim düzeyindeki kişilerin yatırım yapabileceği bir alan olarak görülmesi ve yatırımcıların küçük miktarlar ile de varlık dağılımı yapılabileceği konusunda az bilgiye sahip olması.
- Yatırımcıların uzun vadeli bakış açısına sahip olmaması.
- Yatırımcıların sermaye piyasası ürünleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması.
- Sermaye piyasalarının kısa vadeli işlem yapılan bir alan olarak görülmesi.
- Yatırımcıların getiri ve risk ilişkisi ve dengesi konusunda yeterli bilgiye sahip olmaması ve sadece getiriye odaklanması.
- Yatırımcıyı risk, getiri ve varlık dağılımı konularında yönlendirecek finansal danışmanlık araçlarının olmaması.
- Sosyal medyada var olan bilgi kirliliği ve izinsiz yatırım danışmanlığının yaygın olması.
- Yatırımcılara risk ve getiri tercihlerine uygun finansal ürünlerin sunulması yerine, birim zamanda edinilen geliri artırmaya yönelik yaklaşımlarda bulunulması ve bu yaklaşımlar sonucu müşterinin sermaye piyasalarından uzaklaşması.
- Yatırımcıların bilgi akışının parçalanmış olması, bu bilgi akışını bütünleşik bir şekilde yatırımcıya anlaşılır bir şekilde sunacak bir platformun olmaması.
Sermaye Piyasası Algısı
Hedef: Hanehalkı nezdinde var olan olumsuz sermaye piyasasına algısını, olumluya çevirmek için bireyin risk ve getiri tercihlerine uygun varlık dağılımıyla uzun vadede tatmin edici getiriyi elde edebileceği anlayışını yerleştirmek.
Sorunlar:
- Sermaye piyasalarında yatırımcının yeteri kadar korunmadığına yönelik olumsuz algının bulunması (hukuki sistem, düzenleyici otorite vb.).
- Geçmiş dönemde el konulan ya da imtiyazı iptal edilen halka açık şirketlerden dolayı sermaye piyasalarına olan güven kaybı.
- Halka arzların fiyatının doğru belirlenmediği ve halka açık şirketlere yatırım yapılması durumunda kayba uğranacağı algısı.
- Yatırımcının sermaye piyasasından kısa vadede kazanç sağlayacağı yönündeki yanlış algısı (bu nedenle zarara uğradığında sermaye piyasalarından uzaklaşması).
- Borsanın kamuoyu tarafından bir oyun olarak algılanması (borsada oynamak, borsa kumar yeri, tüyo gibi olumsuz kavramların yerleşik ve yaygın olması).
- Sermaye piyasalarında başarı hikayelerinin ön plana çıkarıldığı, bireye ve topluma dokunulduğu ve sermaye piyasalarının anlatıldığı iletişim çalışmalarının az olmasından dolayı, toplumsal ve bireysel fayda algısının bulunmaması.
Bireysel Emeklilik Sistemi
Hedef: Bireysel emeklilik sisteminin uzun vadeli hedeflerin gerçekleştirilmesi için kullanılması ve bu hedeflere ulaşılması için doğru varlık dağılımı yapılması gerektiğini vurgulamak.
Sorunlar:
- Sistemde vurgunun devlet katkısı üzerine yoğunlaşması.
- Sistemden çıkma süresinin emeklilik fikriyle örtüşmemesi (3 yıl).
- Sistem ve sistemdeki varlıkların değerlendirilmesine yönelik olumsuz algı.
- Getiri sunumlarının basit ve kolay anlaşılabilir olmaması.
- Yatırımcıyı risk, getiri ve varlık dağılımı konularında yönlendirecek finansal danışmanlık araçlarının olmaması.
- Emeklilik fonlarının belirli fon tiplerinde yoğunlaşması ve farklı varlık sınıflarına yönelik fonların sayısının çok az olması.
- Katılımcının sadece emeklilik planının bulunduğu bireysel emeklilik şirketlerinin fonlarından varlık dağılımı oluşturabilmesi, diğer kurucuların fonlarına dahil olamaması.
- Yatırımcının sisteme girdikten sonra, zaman içerisinde risk/getiri ve yatırım kısıtları değişmiş olmasına rağmen, ilk tercih ettiği varlık dağılımını genellikle değiştirmemesi.
- Bireysel emeklilik sistemine dahil olan yatırımcıları takip edecek, bilgilendirecek ve onları yönlendirecek mekanizmanın olmaması.
- Bireysel emeklilik sisteminde yatırımcıların risk ve getiri tercihlerine uygun ürünlerin sunulmaması ve yatırımcı için özelleştirilmiş hizmet sunumunun geri planda kalması.
Piyasa Büyüklüğü
Hedef: Sermaye piyasalarının büyümesi ve derinleşmesi için tasarrufların sermaye piyasasına aktarılması.
Sorunlar:
- Finansal sisteme güvensizlik duyulması nedeniyle sistem dışı birikimler olması
- Sistem dışındaki birikimlerin bir kısmının dünya görüşü nedeniyle dışarıda kalması ve bunları sisteme çekecek ürünlerin yeterli olmaması.
- Yatırımcı tabanının genişletilememesi, kurumsal / bireysel yatırımcı tabanının azlığı.
- Yatırımcı sayısının yetersizliğinin yanı sıra, var olan yatırımcıların portföy büyüklüğünün az olması.
- Yatırımcıların sabit getirili ürünlere yönelmesi (mevduat, döviz, para piyasası fonları, kısa vadeli borçlanma araçları).
Piyasa İş Modellerinin Dönüşümü
Hedef: Piyasa altyapısını destekleyecek teknoloji çözümleri geliştirmek.
Sorunlar:
- Algoritmik ve yüksek frekanslı işlemlerin karar verme ve iletim hızı ile piyasadaki baskınlığının artması.
- Robo danışmanlık uygulamalarının ortaya çıkması ve bunların sisteme eklemlenmesi.
- Açık API ve kum havuzu gibi uygulamaların iş modeli seçenekleri getirmesi ancak düzenlemelerin yeterli hızda cevap verememesi.
- Yatırımcılara mesafeli sözleşme yapılamaması.
- Müşteriyi tanıma kurallarının yeni teknolojik gelişmelerle desteklenmiyor olması.
Aracı Kurumların Operasyonel Sorunları
Hedef: Sermaye piyasası kurumlarının operasyonel sorunlarını, teknolojiden yararlanarak azaltmak.
Sorunlar:
- Hesap açılış sürecinin otomatize edilememesi (Aracı Kurum, Takasbank ve MKK arasında entegrasyon sorunu olması, sicil no tanımının Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) ve Takasbank’a ayrı ayrı yapılması).
- Aracı kurumların internet üzerinden elektronik kimlik doğrulama yoluyla mesafeli sözleşme yapamıyor olması (E-devlet üzerinden MKK ile entegre bir yapıyla hesap açılışının önü açılabilir).
- Müşterilerin tüm kurumlardaki kredi riskini toplu olarak görebileceği bir altyapının olmaması.
Mevzuatla İlgili Sorunlar
Hedef: Mevzuatın sermaye piyasası kurumlarına getirdiği zorunlulukların karşılanmasında teknolojiden en üst düzeyde yararlanılması.
Sorunlar:
- Yatırım kuruluşlarına iş süreçlerinin kolaylaştırılması adına Mernis erişiminin verilememesi.
- Sermaye piyasalarına erişimi artıracak internet tabanlı Fintek uygulamalarının yeterli olmaması.
- Fintek gelişmelerinin sermaye piyasalarında daha hızlı hayata geçebilmesi için mevzuat desteğinin sağlanması (Örneğin, varlık yönetiminde robo danışmanlıklar ve bu hizmetin genele yayılabilmesi için yasal altyapıya ihtiyaç duyulmakta).
- Sermaye arttırımlarının KAP’tan otomatize şekilde takip edilememesi.
- SPK-BIST ortak konu dosyalarındaki uyumsuzluk ve eşzamanlı olmaması (İşlem yasağı olan yatırımcıların otomatize sorgulanamaması gibi).
- Yatırımcıya gönderimi/üretimi zorunlu olan benzer raporlar olması (örneğin, işlem sonuç formu, işlem teyit formu).
- Müşteriye veya sermaya piyasası ürünlerine ait yasakların SPK, MKK ve BIST tarafından ayrı ayrı iletilmesi.
- SPK’dan menkul kıymet bazında işlem yasaklı müşteriler dosyasının PDF formatında iletilmesi ve personelinin kontrolü elektronik bir sistem olmaksızın yapıyor olması.
- E-vedo, mukimlik durum tespiti raporlarda uygulamanın standartlaştılmamasından kaynaklanan sorunlar.
- Sermaya piyasası ürünlerine yönelik tanımların toplu olarak alınabileceği bir webservisin olmaması. (Yenilerin ve ürün bazında kırılımında olacağı).
İşlem Sonrası Süreçlerde Yaşanan Sorunlar
Hedef: Yenilikçi teknolojilerden yararlanılarak, işlem sonrası süreçlerin otomasyon düzeyinin artırılması.
Sorunlar:
- Takas ve MKK servislerine kurum kimliği ile bağlanabilmesinin sağlanması.
- Halka arzlarda, Bilgi İşlem Sunumunun halka arz tarihine çok yakın belli olması, geliştirme yapmak için yeterli zaman kalmaması.
- Pay Piyasasında kaydi sisteme geçilmiş olması nedeniyle T+2 takas yerine T günü takasına geçiş olmalı.
- Borsa, MKK ya da takas test ve geliştirme ortamlarının düzgün şekilde ilerletilememesi.
- Bazı dataların webservisle verilememesi, aktarımların hala disketle yapılıyor olması